Michał Jabłoński

Profesor dr hab. inż. Michał Jabłoński urodził się 1 grudnia 1920 r. w Lublinie w rodzinie inteligenckiej z matki Jadwigi z domu Stępniewicz i ojca Felicjana. Po przeniesieniu się rodziny do Warszawy uczęszczał do IV Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Adama Mickiewicza, uzyskując świadectwo dojrzałości w 1938 r. Odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu zakończoną I lokatą i nagrodą w postaci szabli honorowej. Po ukończeniu szkoły został przydzielony do kompanii łączności piechoty w 36 Pułku Piechoty im. Legii Akademickiej i następnie udał się na front jako żołnierz Armii Łódź, zgrupowanej w okolicach Wielunia. Odbył z nią kampanię wrześniową zakończoną kapitulacją w twierdzy Modlin. Za udział w wojnie obronnej został odznaczony Krzyżem Walecznych. Ojciec M. Jabłońskiego był bliskim współpracownikiem Prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego w okresie oblężenia stolicy przez Niemców.

Plutonowy podchorąży M. Jabłoński, po zwolnieniu z niewoli niemieckiej, przebywał z rodziną w Warszawie. Rozpoczął naukę w tzw. Staatliche Technische Hochschule, która była faktycznie utajnioną Politechniką Warszawską. Wybuch Powstania Warszawskiego w 1944 r. spowodował poważne przeżycia. Zmarł ojciec, zginęła starsza siostra Teresa. Sam M. Jabłoński pseudonim „Zygmunt” zapewniał łączność powstańczą na Pradze.

Po zakończeniu wojny M. Jabłoński znalazł się na terenie Łodzi i tutaj spotkał poznanego w Warszawie asystenta Katedry Miernictwa Elektrycznego w STH, późniejszego profesora Politechniki Łódzkiej Witolda Iwaszkiewicza. Prof. W. Iwaszkiewicz zachęcił go do kontynuacji studiów w Łodzi na Wydziale Elektrycznym. Studia te ukończył 5 grudnia 1947 r., uzyskując tytuł magistra inżyniera.

Po kilku latach pracy w Katedrze Miernictwa Elektrycznego, został za-trudniony przez prof. Eugeniusza Jezierskiego w Katedrze Maszyn Elektrycznych. Dzięki swoim zdolnościom uzyskał pod jego promotorstwem doktorat (ówczesny stopień kandydata nauk) 22 października 1954 r. Wkrótce stał się najbliższym naukowym współpracownikiem profesora E. Jezierskiego, a następnie kontynuatorem jego myśli i zamierzeń.

Habilitował się w dniu 29 czerwca 1963 r. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej. Dalsze etapy kariery naukowej, to tytuł profesora nadzwyczajnego (28 grudnia 1968 r.) oraz tytuł profesora zwyczajnego (15 kwietnia 1977 r.). Jako poliglota (znał grekę, łacinę, język francuski, niemiecki, rosyjski, angielski) z łatwością nawiązywał kontakty z cudzoziemcami. Wyjeżdżał do Stanów Zjednoczonych, do Sri Lanki, Indii, Japonii i wielu krajów europejskich, ale zawsze wracał do ojczyzny, bo tu była jego najważniejsza misja życiowa do spełnienia – praca dla kraju.

Profesor, mimo że był z wykształcenia inżynierem, miał duszę humanisty. Wspólnie z żoną Małgorzatą Golicką-Jabłońską napisał, między innymi „Wyspę sercu podobną” – gawędy o Cejlonie, (ATK 1985), oraz tłumaczył z języka francuskiego „Siostrę Emanuelę” P. Dreyfusa (Verbinum 1991). Udzielał się w elitarnym klubie środowiskowym, bywał na koncertach, premierach teatralnych.

Wielostronna działalność naukowa i dydaktyczna przyniosła Mu po latach Nagrodę Naukową Miasta Łodzi. Połowę tej nagrody przekazał solidarnie na rzecz Związku Pisarzy Polskich. Politechnika Łódzka nadała Mu doktorat honoris causa w 2002 r. Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej nadało Mu tytuł członka honorowego w 1996 r., natomiast Stowarzyszenie Elektryków Polskich godność członka honorowego przyznało w 1999 r. Został odznaczony odznaką „Zasłużonego Nauczyciela” w 1983 r.

Profesor miał wielu przyjaciół i był powszechnie lubiany. Profesor M. Jabłoński odszedł do Pana w spokoju duszy, w poczuciu dobrze spełnionych obowiązków życiowych, otoczony miłością najbliższej rodziny. Zmarł 17 maja 2007 r. i został pochowany na cmentarzu katolickim na Dołach w Łodzi (wejście od ul. Telefonicznej). Jego pogrzeb zgromadził olbrzymią rzeszę współpracowników, wychowanków, przyjaciół  i znajomych.

Profesor uzyskał wiele odznaczeń między innymi :

  • Krzyż Walecznych (Modlin wrzesień 1939),
  • Złoty Krzyż Zasługi (1959),
  • Krzyż Kawalerski OOP (1966),
  • Krzyż Oficerski OOP (1974),
  • medali np. The United Nations Peace Medal (silver) 1978
  • nagród w tym 5 nagród Ministra.

 

Działalność naukowa

We wczesnym okresie działalności po uzyskaniu dyplomu (1947) jako pracownik PŁ zajmuje się maszynami wirującymi, przede wszystkim specjalnymi oraz ich nietypowymi warunkami pracy, jak również transformatorami.

Pierwsza publikacja w 1952 r. dotyczy jednofazowej pracy silnika asynchronicznego trójfazowego [1] i związanego z tym działania przy niesymetrii napięcia zasilającego trójfazowego, a pierwsza książka [2] dotycząca prób przemysłowych transformatorów (współautor Czesław Sapała) została wydana w 1953. Jednoczesna z pracą w Politechnice, półetatowa praca w fabryce „Elektrobudowa” w Łodzi (1947 – 1949), owocuje między innymi projektem, wykonaniem i wdrożeniem specjalnych silników dwuklatkowych 20 kW do wirówek włókienniczych, pralniczych i farbiarskich o momencie rozruchowym trzykrotnie większym od znamionowego. Współdziałał także w udanym polskim rozwiązaniu silnika Schräge i jednofazowego silnika repulsyjnego dla przędzalnictwa, niestety decyzją odgórną postanowiono importować silniki komutatorowe. Do roku 1949 w dziedzinie transformatorów, poza zaprojektowanymi przez niego małymi transformatorami zgrzewalniczymi oraz zasilaczami pieców solnych, ciekawym oryginalnym rozwiązaniem dotychczas eksploatowanym i wielokrotnie powielonym był suchy transformator zwarciowy wielogałęziowy przełączalny [3] na GN 15 kV o napięciu zwarcia 3%.

W latach 1949 – 1954 odbywa aspiranturę (ówczesna nazwa studium doktoranckiego) i kończy ją 24.06.1954 obroną dysertacji doktorskiej pod tytułem: Rozproszenie w transformatorach z uwzględnieniem przestrzennej asymetrii amperozioojów i publikuje ją jako [4 i 5], oraz uzupełnia dalszymi publikacjami dotyczącymi reaktancji rozproszenia układów regulacyjnych.

Umowa PŁ z Energetyką w latach 1952 – 1956 w zakresie odbiorów technicznych transformatorów w fabrykach polskich pozwala mu uzyskać dużą wprawę pomiarowo – badawczą, która w połączeniu  z cechującą go intuicją techniczną, stanowiła podstawę do określenia M. Jabłońskiego jako wybitnego specjalisty w swej dziedzinie. Już w roku 1959 dostał powołanie Komitetu Elektrotechniki PAN na eksperta w dziedzinie trans­formatorów. W roku 1981 otrzymał również pozycję eksperta SEP.

Praca na półetacie w Instytucie Energetyki w Warszawie oraz na kierowniczym stanowisku  w Pracowni Wykorzystania i Modernizacji Maszyn Elektrycznych w Łodzi (lata 1955 – 59) przyniosła ciekawe osiągnięcia naukowe wynikające z opracowania i wdrożenia aparatury do określania temperatury uzwojeń pracujących urządzeń elektrycznych. Aparatura mierzyła metodą techniczną rezystancję uzwojeń przez nakładanie na prąd przemienny niewielkiego prądu stałego, bez przerywania pracy. Próby prowadzono zarówno na stacjach prób jak i w sieciowych warunkach eksploatacyjnych, dla transformatorów przy napięciu do 110 kV, a silników asynchronicznych do 6 kV. Badano również przyrastanie temperatury wirników turbogeneratorów. Zdobywana wiedza i doświadczenie owocuje podczas projektowania i budowy łódzkiej fabryki Elta (obecnie ABB Elta) w latach 1955 – 59. M. Jabłoński ma nie tylko poważny udział autorski w projekcie węzła obejmującego stacje prób, laboratoria WN i maszynownię zasilającą ten węzeł, lecz opracowuje również koreferaty dotyczące innych działów fabryki. Od roku 1960 kieruje kadrową grupą inżynierską w Elcie. Zadaniem grupy było przygotowanie do rozruchu, uruchomienie, wdrożenie do działania i rozpoczęcie normalnej pracy oddziałów probierczo-badawczych fabryki. To zadanie zostało z powodzeniem wykonane. Fabryka Elta uzyskała od Zakładów ELIN-a (Weiz, Austria) licencję na największe transformatory najwyższych napięć. M. Jabłońskiego wysłano na 6-tygodniową praktykę licencyjną do ELIN -a w roku 1963. Podczas tej praktyki korzyści okazały się wzajemne.

Roczne stypendium naukowe w 1959/60 w Cornell University (Ithaca, New York, USA), które uzyskał w drodze konkursu (zgłoszonych 120 osób, akceptowanych 18), a następnie staż w fabryce Westinghouse El. Corp. (Sharon Pa.), dały mu możność opracowania głównego zarysu pracy habilitacyjnej [6], oraz ciekawych materiałów na temat transformatorów płaszczowych z uzwojeniami krążkowymi na użytek fabryki. Pracę habilitacyjną na temat przepięcia indukowanego przy przerywaniu prądu magnesującego transformatora [7] ukończył w r. 1963 i uzyskał habilitację.

Szerokie opracowanie w PŁ teorii autotransformatorów na zlecenie Elty zawierało znaczny wkład jego pracy, szczególnie w zakresie regulacji przekładni i powodowanych przez to zmian mocy własnej, oraz strumienia nasycania rdzenia w stanach zwarciowych, oraz rozkładu naprężeń elektrycznych podczas przepięć. Przewidywania znalazły potwierdzenie w wypromowanych później przez niego pracach doktorskich i magisterskich, oraz zlecanych badaniach eksperymentalnych w tym zakresie.

Dalsze prace badawcze, zarówno własne jak i prowadzonego przez niego zespołu, dotyczyły nagrzewania się rdzeni transformatorowych oraz teorii i konstrukcji transformatorów piecowych wielkiej mocy o napięciu górnym do 110 kV, a szczególnie problematyki niesymetrii ich obciążenia, oraz niesymetrycznej regulacji przekładni [8]. W zakresie transformatorów piecowych uzyskał, wraz z dr inż. A. Kozłowską patent, przygotował instrukcje projektowe dla Fabryki Maszyn Elektrycznych i Transformatorów w Żychlinie i po paru poważnych ekspertyzach wyeliminował istotne, lecz trudne do wykrycia wady konstrukcyjne powodujące znaczne uszkodzenia i straty [9]. Duża liczba publikacji, ekspertyz i badań modelowych na temat transformatorów piecowych została podsumowana w opracowaniach dla I. El. O/Ł 1992 oraz w części pracy dla ABB Elta [14] 1997 – 1999.

Ciekawe osiągnięcia uzyskał także (przy współpracy głównie z dr. inż. Z. Rydzewskim) przy projektowaniu i wykonaniu zespołowym w PŁ przemysłowego prototypu oryginalnego zasilacza wielkoprądowego do zgrzewarek punktowych [10], później do obrabiarek elektroerozyjnych oraz wielkoprądowych zasilaczy prądu stałego z bezpośrednim chłodzeniem wodnym (Nagroda Ministra II1974).

W roku 1969 została wydana jego praca monograficzna pt. „Badanie transformatorów w przemyśle i eksploatacji” [11J, o dużym stopniu oryginalności, napisana w oparciu o zdobyte bogate doświadczenie i głęboką znajomość przedmiotu (Nagroda Ministra II1970). Mimo poważnego rozwoju problematyki naukowo-badawczej w dziedzinie transformatorów książka ta jest do dziś pomocna w rozwiązywaniu problemów powstających podczas prób transformatorowych i ich interpretacji.

Podczas II Kongresu Nauki Polskiej w roku 1973 był członkiem komitetu organizacyjnego w podsekcji Elektrotechniki i opracował referat zbiorczy „Transformatory” w zespole Materiałoznawstwa. Dyskutował tę problematykę podczas kongresu.

Od 1952 r. rozszerza zakres zainteresowań o dziedzinę przekształtników energetycznych. Początkowo rozważa układy przy zastosowaniu aktualnych wtedy zaworów rtęciowych, lecz szybko przechodzi do zaworów krzemowych wszelkich rodzajów. Zajmuje się przede wszystkim teorią obwodu przekształtnikowego i elementami elektro-magnetycznymi w układzie.

Cztery przewody doktorskie zakończone w tym zakresie do r. 1975 pod jego promotorstwem, kolejno modyfikowane wykłady z przekształtników, publikacje i aplikacyjne prace badawcze głównie dla fabryk ELTA i EMIT, wykonywane przez jego Zespół Specjalistyczny, pozwalają mu przygotować oparty na własnym doświadczeniu podręcznik „Przekształtniki” [12], wydany dwukrotnie 1976 i 1978 (obecnie w toku rozszerzania    i modernizacji). Według opiniodawcy … „praca ma charakter monografii naukowej,… uwzględnia w dużym stopniu specyfikę transformatorową, co prowadzi w konsekwencji do wnikliwego omówienia zjawisk komutacyjnych… w pełni oryginalne i nie spotykane w literaturze przedmiotu”. Jego działanie daje początek zainteresowaniu Instytutu energoelektroniką napędu oraz energoelektroniką trakcyjną, do której opracował szczegółową metodę obliczania i projektowania przerywaczy prądu stałego (czoperów). W zespole specjalistycznym pod jego kierunkiem i promotorstwem szeroko opracowano problematykę silników przekształtnikowych o sterowaniu zależnym i niezależnym w postaci prac doktorskich, zleceń i modeli przemysłowych.

Zajęcie się problematyką przekształtnikową rozszerzyło zainteresowanie transformatorami o bogaty dział transformatorów i dławików dla układów przekształtnikowych. Tematyka ta jest obecnie nadal rozwijana przez jego współpracownika dr. inż. R. Szczerbanowskiego. Po ciekawych badaniach i publikacjach [np. 13], ekspertyzach i rozwiązaniach prototypowych, lub modyfikacjach problematyka transformatorów specjalnych (obejmująca przekształtnikowe) została po latach podsumowana w obszernym opracowaniu autorskim dla potrzeb biura konstrukcyjnego ABB Elta [14] w r. 1998.

Duży wkład do rozpoznania zjawisk drgań wewnętrznych, a w konsekwencji szumów oraz sił zwarciowych w transformatorach przekształtnikowych i zagrożeń powstających w tych transformatorach i dławikach przy zawodnym działaniu szybkich zabezpieczeń dała mu w latach 1980 – 95 współpraca z córką prof. dr inż. E. Napieralską Juszczak, specjalistką w zakresie informatyki stosowanej oraz współpraca z dr. inż. K. Majerem. Powstały przy tym liczne wspólne publikacje [np. 15] oraz opracowania konferencyjne krajowe i zagraniczne.

Wynikły w r. 1980 na tle potrzeb przemysłu (fabryka EMIT w Żychlinie) problem prądu włączenia transformatorów trójfazowych, dał asumpt do ciekawych badań i zespołowego opracowania metod obliczania tego prądu przy różnych układach połączeń i różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych transformatorów, jak również opracowania sposobów redukcji udaru prądu, a nawet praktycznego uniknięcia tego stochastycznego niekorzystnego zjawiska. Opracowania i programy komputerowe odstąpiono fabryce w Żychlinie, a sam temat został wykorzystany przez niego do ciekawych publikacji konferencyjnych własnych i współautorskich w latach 1990 i 1991.

Problematyka izolacyjna (przede wszystkim transformatorów olejowych) interesowała go głównie z punktu widzenia cech materiałów, technologii wykonania, suszenia, zjawisk starzeniowych oraz naprężeń przepięciowych w eksploatacji. Opracowania konstrukcyjne, publikacje, rozważania badań laboratoryjnych, a nade wszystko poważne ekspertyzy uszkodzeń izolacji (indywidualne, współautorskie oraz kierowanie zbiorowymi) mógł dokonywać na tle dogłębnego opanowania tematu. Swoją wiedzę  w tym zakresie wykazał podczas międzynarodowych konferencji Insulation Problems in Power Transformers (2-nd 1987,3-rd 1990) w Łodzi jako przewodniczący komitetu naukowo – roboczego, opiniodawca i przewodniczący sesji.

Prowadził wieloletnie zespołowe prace badawcze dotyczące transformatorów (ze szczególnym uwzględnieniem przekształtnikowych) CPBR 05.5a – lata 1980 – 1985 oraz 1985 – 1990, a następnie od 1990 do 1993 dwa granty KBN pt. „Transformatory i dławiki urządzeń energetycznych i specjalnych” i kolejno „Stany nieustalone w transformatorach przekształtnikowych”, jak również pracował w grancie doc. dr A. Kozłowskiej „Magnetowody transformatorów” jako główny wykonawca tematu „Prądy włączenia transformatorów trójfazowych”. Wynikiem tych prac były liczne publikacje, opracowania dla przemysłu, materiały do prac doktorskich i habilitacyjnych

M Jabłoński wypromował jedenastu doktorów, oraz był promotorem dwóch doktoratów honoris causa PŁ, – prof. E. Jezierskiego PŁ 1982, oraz prof. Davida Tedforda, Univ. of Strathclyde 1988. Był w latach 1975 – 79 kierownikiem studium doktoranckiego Wydz. El. PŁ i prowadził seminaria doktoranckie i wykłady specjalistyczne w studium. Był również wielokrotnie recenzentem 4. dysertacji doktorskich i habilitacyjnych oraz przewodniczącym rozpraw doktorskich w kraju i za granicą.

Od roku 1972 aż do końca był powoływany w kolejnych kadencjach do Komitetu Elektrotechniki PAN i działał w Sekcji Maszyn Elektrycznych i Transformatorów.

Podsumowując, można w niewątpliwy sposób stwierdzić, że w toku swego rozwoju naukowego  i zawodowego Michał Jabłoński był wybitnym specjalistą naukowym w dziedzinie transformatorów energetycznych, specjalnych, dławików i układów przekształtnikowych, uznanym i cenionym tak w kraju, jak i zagranicą.

Działalność dydaktyczna.

Początki pracy dydaktycznej M. Jabłońskiego były związane z kompletowaniem, uruchamianiem             i prowadzeniem laboratoriów – od 1945 roku Miernictwa Elektrycznego, a następnie od 1946 Maszyn Elektrycznych w warunkach bezpośrednio powojennych. Bardzo wcześnie, już w 1951 zaczął prowadzić samodzielne wykłady i ćwiczenia. Ko­lejno opracowywał we własnym ujęciu następujące wykłady:

  1. Maszyny i urządzenia elektryczne dla Wydz. Mech. od r. 1951.
  2. Maszyny komutatorowe prądu przemiennego na spec. masz. el. od 1952.
  3. Maszyny elektryczne specjalne (rozszerzenie p.-tu 2 o wzmacniacze elektromaszynowe i urządzenia spawalnicze i zgrzewalnicze) 1961-1976.
  4. Maszyny elektryczne dla Studium Magisterskiego W. Włók. 1952 – 54.
  5. Maszyny elektryczne w WSI 1952 – 54 oraz St. Wiecz. PŁ do 1967.
  6. Maszyny elektryczne I (MPS i Trans­formatory) Studium Dzienne. W. El. od 1955 do 1976.
  7. Przekształtniki cz. I (współwykładający J. Luciński cz. II) 1960 -1976. Oprócz tego Przekształtniki na Studium Półprzewodnikowych Przekształtników Energii Elektrycznej – Polit. Poznańska 1972/73, oraz Przekształtniki i Łączniki Bezstykowe na St. Podypl. Ap. El. PŁ w latach 1973/74, 1974/5, 1975,6. Również wykład na St. Wieczorowym.
  8. Działy wybrane z transformatorów (zmieniane corocznie) 1968- 1983.
  9. Przełączniki zaczepów (wykład obieralny na specj. masz. el, i tr.) 1985
  10. Wykłady na St. Podypl. „Transformatory” obejmujące Zagadnienia zwarć wewnętrznych oraz transformatory specjalne 1974/5 i 1975/6.
  11. Badania i próby transformatorów 1967-1985.
  12. Transformatory specjalne i dławiki 1992-1995.
  13. Energoelektronika trakcyjna (napędy trakcyjne) 1990 -1994.
  14. Seminaria dyplomowe 1969 -1991.
  15. Wykłady w językach obcych:
    • Electrical Machinery (lectures and numerical exercices) University of Moratuwa, Sri Lanka. 1977-1979.
    • Electric Convertors and Drives continuing education University of Moratuwa, Sri Lanka. 1977 – 1979. Jednoczesne skompletowanie urządzeń, częściowo wykonanych własnymi siłami według projektu M.J., uruchomienie i prowadzenie laboratorium przekształtników i napędu elektrycznego.
    • Introduction to static convertors Univ. Al. Mansoura (Egipt) 1983/84. Jednoczesne uzupełnienie elementami własnej roboty według, projektu M. J., modernizacja oraz uruchomienie nowych stanowisk odpowiedniego laboratorium.
    • Transformers (visiting professor Univ. Of Strathclyde) 1989.
    • Transformers and Reactors for H.V. static converters International Transformer Summer School Łódź 1993.
    • Electrical Machines and Transformers P.Ł. IFE 1992-1997.
    • Machines et Commande Electrique Ł. IFE 1998 – 2008
  16. Serie wykładów dla biura konstrukcyjnego i działu technologicznego Fabryki ABB Elta obejmujące transformatory piecowe, uziemiające, przekształtnikowe oraz dławiki, a także elektrotechnikę i transformatory dla Wydziału Marketingu 1995- 98.
  17. Metodyka pracy dydaktycznej na Wydz. El – El. oraz wydziałach pokrewnych. Studium Doskonalenia Kadr PŁ 1991 – 2008.

 

Do wykładów, zajęć laboratoryjnych i ćwiczeń audytoryjnych przygotowywał podręczniki (wydawnictwa PŁ) [np.: 16,17] oraz powielane skrypty ręczne, lub ma szynowe [np.: 18, 19, 21], Przygotował również rozdziały do poradników inżynierskich [np.: 20] oraz bogate opracowanie autorskie do wykładów w ABB Elta [14]. Wykłady szykował w sposób oryginalny w oparciu tak o własne doświadczenie, jak i krytyczne wykorzystanie książek i opracowań innych autorów.

W latach 1965-1974 był powołanym przez Ministerstwo członkiem Zespołu Elektrotechniki Ośrodka Metodycznego Wyższych Studiów Technicznych dla Pracujących z siedzibą w Gliwicach. Opracował curricula koniecznych zajęć, ich sekwencje i propozycje podręczników. W 1974 poprosił o odwołanie z powodu przeciążenia.

W ramach działalności wychowawczej można wyróżnić jego długotrwałą ofiarną pracę jako kuratora z ramienia Rektora dla Uczelnianego Klubu AZS w latach 1967 – 75. Zyskał dużą przyjaźń i zaufanie tak młodzieży zrzeszonej w AZS, jak i władz AZS O/Ł (medal pam. 200-lecia Komisji Edukacji Narodowej 1973).

W latach 1977 – 79 po zakwalifikowaniu przez UNESCO i odbyciu dwóch szkoleń (I – British Council Edynburg i Londyn; II szkolenie przedwyjazdowe w Paryżu) obejmuje pozycję eksperta UNESCO w Sri Lance (Uniwersytet Moratuwa). Prowadził zajęcia na studiach podyplomowych i stacjonarnych Wydziału Elektrycznego – wykłady ćwiczenia, prace dyplomowe, seminaria. Modernizował laboratoria, nawiązał współpracę ze skromnym przemysłem krajowym, wykonywał ekspertyzy. Doprowadził do podjęcia przez Zarząd Energetyki Sri Lanki decyzji rozpoczęcia budowy fabryki transformatorów rozdzielczych do 250 kVA w Angulama (Station Road) koło Colombo i szkolił kadrę inżynierską dla tej fabryki. Zyskał wysokie uznanie ze strony młodzieży studiującej i władz uczelni, a ze strony UNESCO srebrny medal honorowy U.N. Peace Medal 1978. Patrz p. 6, 7, oraz p. 3,15 a, b.

Na specjalne podkreślenie zasługuje poz. 17 wykazu wykładów. Te zajęcia zostały mu zaproponowane przez Studium Doskonalenia Pedagogicznego Kadr PŁ „ad personam”, ze względu na bardzo bogate doświadczenie dydaktyczne krajowe i zagraniczne, dużą liczbę dobrych podręczników, własny (tzw. „problemowy”) sposób egzaminowania oraz szczególne uznanie ze strony studentów i słuchaczy okazywane mu podczas całej działalności dydaktycznej. Potwierdził to tytuł honorowy „Zasłużonego Nauczyciela” (1983). Wspomniane zajęcia i ich ocena przez słuchaczy najlepiej podsumowują jego pracę dydaktyczną i wychowawczą.

W dniu 1 października 1991 Minister Edukacji Narodowej ze względu na formalne zakończenie działalności i przejście na emeryturę przyznał M. Jabłońskiemu nagrodę indywidualną za wybitne osiągnięcia naukowo – dydaktyczne.

Działalność organizacyjna

  1. Związek Harcerstwa Polskiego 1935 – 1945. III Warsz. Drużyna Harc. im. X. J. Poniatowskiego; w okresie okupacji i Powstania w Warszawie Szare Szeregi.
  2. Koło Elektryków Studentów PŁ 1945 – 1948. Przewodniczący koła.
  3. Związek Nauczycielstwa Polskiego 1946 – 1980. W latach 1958 – 1959 członek Rady Miejscowej. Od r. 1980 – 84 „Solidarność”, z której wystąpił w formie protestu po ogło­szeniu przez Związek strajku nauczycieli akademickich w uczelniach.
  4. Stowarzyszenie Inżynierów Wychowanków Politechniki Łódzkiej 1958 – 1968. Prezes 1958 – 65. Przew. Komisji Rewiz. 1965 – 68. W roku 1969 Stowarzyszenie rozwiązano.
  5. Stowarzyszenie Elektryków Polskich 1947 – 51 oraz wznowienie od roku 1966. Różnorodna szeroka aktywność; członek Zarządu Klubu Seniora O/Ł. Członek Rady programowej Przeglądu Elektrotechnicznego (Organ SEP) od 1988.
  6. Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej od roku 1961 (członek założyciel); członek poszczególnych organów władz; w latach 1986 – 1992 prze­wodniczący O/Ł.
  7. Conference Internationale des Grands Reseaux Electriques (CIGRE) od 1966, członek komitetu nr 12 „Transformateurs”. W latach 1958 – 1971 sekretarz Komitetu Krajowego „Transformatory” PKWSE. Patrz podpunkt 5 p. 6 „Współpraca z zagranicą”.
  8. Towarzystwo Przyjaźni Polsko – Francuskiej O/Ł. od 1986. W latach 1986 – 1996 członek Zarządu O/Ł.
  9. Towarzystwo Kulturalne Polsko – Szkockie od 1982. Do 1996 członek zarządu, a do 1999 członek komisji rewizyjnej.
  10. ŁTN 1970 – 1977. Zrezygnował z członkostwa.
  11. Klub Seniora PŁ 1981, członek, współpraca z zarządem.
  12. Działalność organizacyjna w ramach PŁ objęła prodziekaństwo kolejno ds. Dydaktyki i ds. Nauki 1961 – 1965, przewodniczenie lub członkostwo licznych komisji uczelnianych i wydziałowych, kierownictwo Zakładu Transformatorów, a później Zespołu Transformatorów i Przekształtników, stanowisko Zastępcy Dyrektora Instytutu

 

Współpraca z zagranicą

Szereg elementów tej współpracy był poruszany w p. 2 i 3. Poniżej podano uzupełnienie   i rozszerzenie informacji.

  1. Stypendium 1 miesiąc w NRD po uzyskaniu doktoratu 1955. Wyjazd wraz z prof. dr. Wł. Latkiem. Nawiązanie kontaktów z Instytutami Maszyn Elektr. oraz Wys. Nap. w T. H. Dresden. Współpraca z dr. inż. Karl Vogt’em w zakresie maszyn wirujących.
  2. Udział w grupie ekspertów (zespół Masz. El. i Tr.: Z. Gogolewski, Zb. Kopczyński, M. J.) towarzyszących delegacji Ministerstwa Przemysłu do Francji w r. 1958. Nawiązanie kontaktów z przemysłem, zwiedzanie fabryk i obiektów badawczych. Obszerne sprawozdanie.
  3. Stypendium Cornell University, Ithaca New York USA. 1959/60. Traktowany jako „visiting scholar”. Studia nad przepięciami łą­czeniowymi w transformatorach, wygłaszanie referatów. Trzymiesięczna praca w fabryce transformatorów Westinghouse El Corp. w Sharon (Pa). Opracowanie rozpływu prądów w gałęziach równoległych. Współpraca z Wentz’em i Moor’em autorami znanej książki o transformatorach.
  4. Współpraca z University of Strath- clyde w Glasgow U. K. Pierwszy wyjazd i nawiązanie współdziałania z Wydz. Elektrycznym r. 1968. Od 1971 do 1979 Pełnomocnik Rektora ds. Współpracy ze Strathcly- de; umowa uznana w Polsce za najlepszą wsp. z zagr. Osobista bliska współpraca z prof. dr. D. Tedfordem i prof, dr W. Woodem. Organizacja dwóch spotkań dyskusyjnych 5 na 5 w Glasgow 1986 i w Łodzi 1988 z referatami (również duży własny udział autorski) w zakresie maszyn elektrycznych, transformatorów i energetyki. Powstały dwa obszerne zbiory (proceedings) referatów przygotowanych na te zebrania.
  5. Międzynarodowy Komitet Wielkich Sieci Elektrycznych CIGRE od 1958 członek Komitetu nr 12 „Transformatory”. 1958 – 71 sekretarz krajowego komitetu nr 12 MKWSE. Udział w sesji plenarnej CIGRE w Paryżu w 1986 z referatem i dyskusją (tzw „spontaneous discus­sion”) oraz w posiedzeniu Komitetu nr 12. Udział w kolokwium Komitetu nr 12 w Tokio (Japonia) w 1975 z referatem „Praca przełącznika zaczepów w stanach zwarciowych” i udział w dyskusji ogólnej.
  6. Praktyka licencyjna w Fabryce ELIN (Graz, Austria). 1V2 mies. 1963 w ramach licencji udzielonej Fabryce Elta (Łódź). Przygotowanie do uruchomienia prób i badań transformatorów wielkich mocy, bardzo wysokich napięć. W czasie tego stażu zarówno M. J. skorzystał z doświadczenia ELIN-a, jak i Stacja Prób tej fabryki wykorzystała Jego wiedzę w zakresie podobciążeniowych pomiarów przyrostu temperatury uzwojeń w czasie prób cieplnych. Szczególnie korzystne współdzia­łanie z prof. dr. inż. H. Gsodamem i dr. inż. Kreuzerem.
  7. UNESCO 1977 – 79. Oddelegowany do Uniwersytetu Moratuwa Sri Lanka (Cejlon) celem reorganizacji zajęć i laboratoriów w swojej dziedzinie, prowadzenia wykładów i ćwiczeń oraz nawiązania współpracy z miejscowym przemysłem i energetyką. Cele zostały osiągnięte, a współdziałanie z miejscowymi specjalistami było bardzo dobre. M.J. prowadził również szkolenie praktyczne studentów i kadry technicznej w zakresie nawijania, wytwarzania i montażu urządzeń do laboratorium w Uniwersytecie oraz w Instytucie Przemysłowym Techniki w Colombo. Wykonał szereg ciekawych ekspertyz przemysłowych w nowych dla niego warunkach tropiku mokrego.
  8. Współpraca z Egiptem po wypromowaniu w PŁ doktoratu M.M.I.E1 Shamoty z Uniwersytetu Mansoura w Egipcie M. J. został zaproszony do tego Uniwersytetu w ramach wymiany naukowej. Prowadził wykłady, uruchomił nowe stanowiska w laboratorium maszyn i napędów elektr. (łącznie z przygotowanym przez UNESCO stanowiskiem, do którego zagubiono instrukcję.) Poprowadził prace dyplomowe, do których studenci projektowali i wykonywali własnoręcznie urządzenia elektromagnetyczne i poprawnie działające sterowniki elektroniczne, (później wykorzystane w laboratorium), co w tym uniwersytecie było całkowitą nowością.
  9. Współpraca z Francją. (Niezależnie od podpunktu 1). Współpraca dotyczy dwóch regionów: Rhône – Alpes, przede wszystkim Université Lion II i Ecole Catholique d’Arts et Métiers w Lyonie oraz Nord, Pas de Calais, Uniwersytety w Lille oraz w Béthune. W ramach współpracy z Rhône – Alpes przyjmował stażystów francuskich, prowadził prace dyplomowe oraz był pomocny Rektorowi Politechniki Łódzkiej J. Krysińskiemu przy organizacji współpracy. Materiały współpracy wykorzystał do opracowania zajęć dla grupy frankofońskiej IFE. Współpraca z Lille zaczęła się po zaproszeniu przez M.J. do Łodzi prof. Guy Séguier wybitnego specjalisty w dziedzinie maszyn elektrycz­nych i przekształtników. Wzajemne wizyty kadry, odczyty, wymiana informacji naukowych, rozszerzyły się na Uniwersytet Flandres – Artois w Béthune, gdy część kadry prze niosła się z Lille do tego Uniwersytetu. Współpraca z prof. Jean François Brudny rozwija się bardzo dobrze i owocuje wspólnymi PŁ – Béthune sympozjami naukowymi (Drgania i Szumy) i wymianą kadrową.
  10. Wyjazdy zagraniczne krótkotrwałe. W ramach wymiany kadry, konferencji naukowych, szkoleń oraz odbiorów technicznych krótkie pobyty od kilku dni do dwóch tygodni miały miejsce w uczelniach i zakładach przemysłowych: Rumunii, b. Czechosłowacji, Węgier, Bułgarii, Ukrainy, Włoch, Danii, Wlk Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec (RFN i NRD), Indii, na których wygłaszał odczyty i wykłady oraz słuchał ich, dyskutował, konsultował, zwiedzał. Zarówno zyskiwał doświadczenie, jak i udzielał swego.

 

Organizacja konferencji i sympozjów naukowych

  1. Pierwsza Konferencja Transformatorowa 1955, organizowana w Łodzi przez E. Jezierskiego. Sekretarz organizacyjny, autor opracowań.
  2. Międzynarodowe Seminarium Transformatorowe, 1964, organizowane w Łodzi przez E. Jezierskiego. Sekretarz naukowy, autor, opiniodawca.
  3. Druga Konferencja Transformatorowa w Łodzi 1970. (Organizowana przez E. Jezierskiego). Sekretarz naukowy, odpowiedzialny za poziom artykułów. Autor pracy zbiorczej przygotowującej dyskusję w problematyce zjawisk elektromagnetycznych w transformatorach, przewodniczący tej dyskusji i autor odpowiedniego opracowania po konferencyjnego, wydanego przez PŁ w 1971, będącego dokumentem trwałego dorobku w tym zakresie.
  4. Międzynarodowe Sympozjum „Switching Arc Phenomena”, Łódź, grudzień 1970. Wiceprzewodniczący Komitetu Roboczego.
  5. XXI Sympozjum Maszyn Elektrycznych „Silniki Przekształtnikowe” 1985 09 19-21 Kazimierz Dolny. Przewodniczący Komitetu Roboczego opiniodawca, autor i współautor. Przewodniczący obrad plenarnych.
  6. II International Conference on Insulation Problems in Power Transformers Łódź Sept. 1987. Przewodniczący Komitetu Naukowo – Organizacyjnego, opiniodawca, przewodniczący sekcji obrad.
  7. III International… (jak w 8) Sept 1990. (dalej, jak w 8).
  8. „Transformator” Konferencja Naukowa z oznaczeniem roku po tytule. (w zasadzie co dwa lata). Składa się z dwóch części – międzynarodowej i krajowej. Od roku 1992 przewodniczący Komitetu Naukowego, przewodniczący części międzynarodowej, odpowiedzialny za poziom artykułów, autor i współautor, autor opracowania podsumowującego.
  9. Nowe Materiały i Technologie w Elektrotechnice MATEL’95 Łódź – Dobieszków 1995 06 7-9. Inicjator Konferencji, Przewodniczący Komitetu Honorowego, współgospodarz konferencji.
  10. Symposium Electromagnetic Phenomena in Nonlinear Circuits organizowane co dwa lata przez Politechnikę Poznańską w latach nieparzystych. Członek Internatio-nal Steering Committee od 1996.
  11. „Experience with Transformer Insulation Maintenance” One-day International Seminar zorganizowany przez Polski Komitet MKWSE (CI- GRE) nr 12. Bełchatów 5 June 1998. Przewodniczący Seminarium i podsumowujący dyskusję.
  12. Transformatory Energetyczne i Specjalne z oznaczeniem roku po tytule. Organizowane co dwa lata od 1996. Przewodniczący Komitetu Naukowego.

 

Informacje uzupełniające

M. Jabłoński ożenił się z Haliną Błeszyńską w 1947 r. Miał dwoje dzieci: córkę Ewę, Teresę ur. w 1949 r. obecnie na stanowisku profesora w Université d’Artois, Béthune, Francja, syna Piotra, Michała ur. w 1952 r. obecnie businessmana. Żona Halina zmarła w l981 r. Żonaty po raz drugi z Małgorzatą Golicką od 1982 r.

Opracował Kazimierz Zakrzewski

 

Wykaz doktorantów:

  1. Zygmunt Rydzewski, Generacja napięć potrójnej częstotliwości w pewnych układach trójfazowych, 1965
  2. Jan Skwarna, Zjawiska elektromagnetyczne w szeregowym silniku prądu stałego zasilanym z prostownika jednofazowego o ograniczonym filtrowaniu, 1969
  3. Andrzej Łowicki, Optymalizacja transformatora metodą wzorów iloczynowo – potęgowych, 1970
  4. Romualda Rydlewicz, Doziemne przepięcia udarowe w autotransformatorze dwuuzwojeniowym zaatakowanym udarem od strony DN, 1970
  5. Ryszard Szczerbanowski, Analiza pracy mostkowego układu falowniczego wzbudzonego kompensatorem synchronicznym z filtrami wyższych harmonicznych, 1974
  6. Andrzej Ławnicki, Analiza prądów pobieranych z sieci przez trójfazowy mostkowy zespół przekształtnikowy przy zwarciu wewnętrznym w przekształtniku, 1974
  7. Radomir Nowicki, Analiza pracy bezpośredniego przemiennika częstotliwości przy obciążeniu typu RL, 1975
  8. Waldemar Smołuch, Topologiczna metoda analizy elektromechanicznych systemów prze­kształtnikowych i jej zastosowanie do asynchronicznej kaskady zaworowej, 1977
  9. Mohammad Mohammad el Shamoty, Praca falownika wzbudzanego kompensatorem synchronicznym zasilającym obciążenie czynne przy sztywnym impulsowaniu tyrystorów, 1983
  10. Krzysztof Domagała, Stany dynamiczne silnika przekształtnikowego o sterowaniu zewnętrznym, 1984
  11. Maria Pietruszka, Pole elektromagnetyczne i rozpływ strumienia w rdzeniach transformatorów trójfazowych w oparciu o model dwuwymiarowy, 1988

 

Wykaz publikacji:

Wykaz opracowań publikowanych i niepublikowanych, na które powoływano się w p. 2 i 3. Ogólna liczba opracowań wynosi około 150.

  1. Jednofazowa praca silnika asynchronicznego trójfazowego, Przegląd Elektrotechniczny 1952, s. 53 – 61
  2. Próby przemysłowe transformatorów (współautor), PWT Warszawa 1953
  3. Transformator zwarciowy, Przegląd Elektrotechniczny 1955, s. 376 – 380
  4. Obliczanie oporności indukcyjnej zwarcia transformatora z niesymetrycznym uzwojeniem cylindrycznym, Rozprawy Elektrotechniczne 1955, s. 253-273
  5. Rozwinięcie metody obliczania oporności rozproszenia transformatora z niesymetrycznymi uzwojeniami cylindrycznymi, Rozprawy Elektrotechniczne 1960, s. 3-43
  6. Quantitative factors influencing transformer overvoltages caused by interruption of magnetizing currents, AIEE conference papier nr 60/932 o objętości 51 str. referowany na zjeździe AIEE w Atlantic City 21.06.1960
  7. Metoda analizy przepięcia powstającego po prostokątnym ucięciu prądu magnesującego w transformatorze jednofazowym, Zeszyty Naukowe PŁ Elektryka, nr 11 1963, s. 5 – 66 (Praca habilitacyjna)
  8. Praca transformatora trójfazowego przy niesymetrycznej regulacji przekładni, Rozprawy Elektrotechniczne 1968, s. 364 – 395
  9. Praca transformatorów piecowych z piecami stalowniczymi łukowymi, praca ITMA nr 50, z. 72, wykonana dla Fabryki EMTT w Żychlinie wraz z kompletem ekspertyz awarii tych transformatorów w hutach „Warszawa” oraz „Nowotko”
  10. Transformatory specjalne do zgrzewarek punktowych, Praca zbiorowa pod kierunkiem M. Jabłońskiego obejmująca metodę obliczania, projekt, 2 prototypy, pełne badania, zakończona w 1973. Również informacja sygnalna wykonana dla fabryki „Aspa” – Wrocław. Nagroda zbiorowa Ministra II st. 1974
  11. Badanie transformatorów w przemyśle i eksploatacji, WNT Warszawa 1969,30 ark druk. Wydanie węgierskie Transzformatorok Vizsgalata Muszaki Konyvkiado, Budapest 1973
  12. Przekształtniki II wyd., Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej 1978
  13. Peculiar phenomena caused by leakage flux in convertor three winding transformers, (co-autor Majer), Scientific Bulletin of Łódź Technical University, nr 725 Elektryka, z. 89,1996
  14. Transformatory specjalne, Kurs dla Pracowników ABB Elta i autorskie zbiorowe opracowania pod red. R. Szczerbanowskiego wydane przez IMET Łódź 1996 – 1999. Poniżej części opracowane przez M. Jabłońskiego
    • Transformatory przekształtnikowe (z 3 załącznikami) 1996/7
    • Próby i badania transformatorów przekształtnikowych 1996/7
    • Dławiki układów przekształtnikowych (współautor R. Szczerbanowski) 1996/
    • Podstawy elektrotechniki i transformatory (dla marketingu) 1998
    • Zagadnienia konstrukcji transformatorów uziemiających 1999
    • Zagadnienia konstrukcji transformatorów piecowych 1999
  15. The FEM analysis of magnetic field in convertor transformers during faults. El. Field in El. Eng. Plenum Publ. Corp. New York 1988, p. 191. (co-autor E. Napieralska -Juszczak)
  16. Maszyny prądu stałego, nakładem Politechniki Łódzkiej 1970, obecnie w przygotowaniu nowe przerobione wydanie
  17. Transformatory, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej 1994
  18. Energoelektronika Trakcyjna, ITMA opracowanie skryptowe 1993 nie publikowane
  19. Transformers, University of Strathclyde 1989, skrypt powielony
  20. Poradnik inżyniera elektryka tom 2, rozdz. 4, Transformatory, WNT 1997 (współautor J. Kulikowski)
  21. Machines Electriques et Commande, IFE PŁ Novembre 2000

 

Źródła:

  1. Who’s Who in Science in Europe, Fr. Hodgson Ltd, sec. ed. 1972, vol. 2, s. 1126, s. 423
  2. Who’s Who in Science in Europe, Longman Group K. (Ltd), 5-th edition 1987, s. 1149
  3. Kto jest kim w Polsce”, Wydawnictwo Interpress 1984 oraz Edycja 2 1989, s. 423
  4. „Man of Achievement”, Int. Biograph. Centre, Cambridge, England 15-th Edition 1993/94 (i dalsze), s. 371
  5. Five Thousand Personalities of the World ABI (Americ. Biogr. Inst. Inc.), USA 6-th ed. 1998
  6. Życiorys zamieszczony w Przeglądzie Elektrotechnicznym nr 11 /2000 z okazji jubileuszu 80-lecia urodzin – brak autora
  7. Sześćdziesięcioletnia tradycja Instytutu Mechatroniki i Systemów Informatycznych Politechniki Łódzkiej (1945 – 2005), nakładem Politechniki Łódzkiej, Łódź 2005, ISBN 83-909816-6-1
  8. Zakrzewski, Ludzie polskiej elektryki, profesor Michał Jabłoński 1920 – 2008, Wiadomości Elektrotechniczne, Rok LXXVI, nr 7, 2008
  9. Zakrzewski, Profesor Michał Jabłoński (1920-2008), Informator PTETiS nr 16, grudzień 2008, str. 113-115
  10. Znajomość osobista autora opracowania z prof. Michałem Jabłońskim, poczynając od roku 1957, początkowo jako studenta, potem współpracownika

 

 

Opracowanie pochodzi z książki ,,Polacy zasłużeni dla elektryki – poczatki elektrotechnicznego szkolnictwa wyższego, pionierzy elektryki” wydanej przez Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej 2009 r.

Kontynuując przeglądanie witryny, wyrażasz zgodę na korzystanie z plików cookies. Szczegółowe informacje w polityce prywatności.

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close